Uwagi wstępne:
W najbardziej gorącym handlowo okresie roku, polski ustawodawca wprowadził znaczące zmiany w zakresie przepisów regulujących umowę sprzedaży, obejmujące także sprzedaż przez Internet. Zmiany dotykają przede wszystkim stosunków konsumentów z przedsiębiorcami, ale nie tylko.
Utraciła moc ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej i zmianie Kodeksu cywilnego (dalej jako u.s.w.s.k). Ustawa powyższa wprowadzała do polskiego systemu prawnego nową terminologię, w szczególności niezgodność towaru z umową, nieznaną dotychczas Kodeksowi cywilnemu (dalej jako k.c.).
Nowelizacja k.c. wprowadzona ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U.2014.827), godzi dwa reżimy prawne funkcjonujące dotychczas równolegle i niezależnie w k.c. oraz u.s.w.s.k, a mianowicie instytucje rękojmi oraz niezgodności towaru z umową.
Ustawa weszła w życie w dniu 25 grudnia 2014 r. W świetle przepisów przejściowych, nowe rozwiązania będziemy stosować do umów zawartych właśnie od tego dnia. W konsekwencji, jeżeli już w 2015 r. pomiędzy stronami powstanie spór na tle umowy sprzedaży zawartej przed dniem 25 grudnia 2014 r., zastosowanie znajdą rozwiązania zawarte w starych przepisach.
Rękojmia, a niezgodność towaru z umową:
W świetle dodanego art. 221 k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.
Jak już wyżej wspomniano, nowelizacja godzi dwa reżimy prawne funkcjonujące dotąd równolegle – instytucje rękojmi za wady towaru i niezgodności towaru z umową. Emanacją powyższego jest dodany art. 556 1 § 1 k.c., zgodnie z którym wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W poprzednim stanie prawnym za wadę fizyczną uznawano wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
Najistotniejsze zmiany wypływające z nowelizacji to:
1) wprowadzenie do k.c. szczegółowych uregulowań dotyczących zawierania transakcji z konsumentami oraz uprawnień im przysługujących;
2) wydłużenie terminu na odstąpienie od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa bez podania przyczyny z 10 do 14 dni;
3) rozbudowane obowiązki informacyjne po stronie sprzedawcy dotyczące zawieranej transakcji oraz praw przysługujących kupującym, w szczególności konsumentom oraz konsekwencje zaniedbania tych obowiązków;
4) doprecyzowanie i uszczegółowienie regulacji dotyczącej prawa odstąpienia od umowy, w tym zwłaszcza problematyki kosztów w przypadku wykonania przez konsumenta prawa odstąpienia;
5) wydłużenie okresu domniemania istnienia niezgodności towaru z umową z 6 miesięcy do 1 roku od dnia wydania towaru;
6) zwiększona swoboda kupującego (także konsumenta) co do wyboru uprawnienia, z którego chce skorzystać w przypadku wadliwości produktu.
Z uwagi na szeroki zakres noweli, w niniejszym wpisie skupię się przede wszystkim na zagadnieniu zasygnalizowanym w pkt. 6. Wydaje się bowiem, że zarówno sprzedawców, jak i kupujących w pierwszej kolejności będą interesowały właśnie roszczenia służące kupującym w przypadku wadliwości towaru.
Wada fizyczna i wada prawna towaru:
Definicję wady fizycznej zawiera nowo dodany art. 5561 k.c.:
§1. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent.
§ 3. Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.
Z kolei definicja wady prawnej zawarta jest w nowo dodanym art. 5563 k.c.: Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu; w razie sprzedaży prawa sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie prawa.
Co mogę jako kupujący:
Jeżeli kupujący dostrzeże wadę rzeczy sprzedanej służą mu zasadniczo cztery uprawnienia. Nowelizacja przyznaje kupującemu nieco większą swobodę w ich wyborze.
Kupujący może zatem, z ograniczeniami opisanymi niżej:
1) złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny;
2) złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy;
3) żądać wymiany rzeczy na wolną od wad;
4) żądać usunięcia wady.
Niestety, ograniczeń w korzystaniu z powyższych uprawień oraz zasad ich realizacji jest dość dużo i nie sposób opisać ich w skrótowej, punktowej formie. Niektóre zasady dotyczą bowiem wszystkich kupujących, inne wyłącznie konsumentów, a jeszcze inne przedsiębiorców.
W tym miejscu należy bowiem wyjaśnić, iż na gruncie znowelizowanych przepisów dotyczących umowy sprzedaży wszyscy konsumenci są kupującymi, ale nie wszyscy kupujący są konsumentami.
Kupujący nie może skutecznie złożyć oświadczenia o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, jeżeli sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady (art. 560 § 1 k.c.).
Kupujący - konsument:
Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę (art. 560 § 2 zd. pierwsze).
Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna (art. 560 § 4 k.c.).
Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady (art. 561 § 1 k.c.).
Sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy wadliwej lub usunięcia wady, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów (art. 561 § 3 zd. pierwsze k.c.).
Kupujący - przedsiębiorca:
Jeżeli kupującym jest przedsiębiorca, sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej (art. 561 § 3 zd. drugie k.c.).
Jeżeli mamy do czynienia z konsumentem, który zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a sprzedawca nie ustosunkował się do tego żądania w terminie czternastu dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione (art. 5615 k.c.).
Jak już wyżej wspomniano, materia obejmująca kwestie odpowiedzialności za jakość rzeczy sprzedanej jest niezwykle obszerna i skomplikowana. Niniejsze opracowanie stanowi jedynie zasygnalizowanie wybranych zagadnień.
Jeżeli mają Państwo dodatkowe pytania związane z opisanym zagadnieniem, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Tomasz Waszkiewicz w Białymstoku.
adwokat Tomasz Waszkiewicz