Co to jest SDE?
SDE (System Dozoru Elektronicznego) – system umożliwiający odbywanie kary pozbawienia wolności w warunkach nieizolacyjnych, polegający na kontrolowaniu zachowania skazanego przebywającego poza zakładem karnym przy użyciu aparatury monitorującej, czyli urządzeń elektronicznych oraz instalacji i systemów, które zawierają służące tej kontroli podzespoły elektryczne lub elektroniczne.
Warunki odbywania kary, warunki i tryb orzekania, sposób organizacji, kontrolowanie i nadzór na wykonywaniem kary reguluje ustawa z dnia z dnia 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Dz.U.2010.142.960 z późn. zm.).
Dla kogo dozór?
Przede wszystkim, odbywanie kary w SDE wymaga dużej dawki samodyscypliny oraz niekiedy radykalnej zmiany dotychczasowych nawyków. W konsekwencji osoby, które nie są w stanie całkowicie podporządkować się pod system, nie mają wielkich szans na odbycie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym.
Zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny udziela, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
1) wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku;
2) nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.), zwanej dalej "Kodeksem karnym" czyli tzw. multirecydywa;
3) jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary;
4) skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
5) osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły na to zgodę (udzieloną na piśmie, obejmującą także umożliwienie upoważnionemu podmiotowi dozorującemu przeprowadzenie czynności kontrolnych; cofnięcie zgody po wydaniu przez sąd penitencjarny postanowienia o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest nieskuteczne);
6) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie możliwości techniczno-organizacyjne związane z wykonywaniem dozoru przez podmiot prowadzący centralę monitorowania i upoważniony podmiot dozorujący oraz warunki mieszkaniowe skazanego.
Skazanemu, który nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym.
Skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w SDE pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
Dozór elektroniczny można zastosować także do skazanego, wobec którego orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
Odbywanie kary w SDE:
Od strony technicznej System Dozoru Elektronicznego składa się z nadajnika zainstalowanego w wodoodpornej i antyalergicznej opasce mocowanej na nodze lub przegubie dłoni przypominający wyglądem zegarek oraz urządzenia monitorującego zamontowanego w miejscu odbywania kary. Urządzenia te kontrolują wykonywanie przez skazanego zaleceń sądu i ustalają fakt przebywania w miejscu odbywania kary w wymaganych przez sąd godzinach. W przypadku nieobecności lub spóźnienia urządzenie monitorujące natychmiast powiadamia o tym zdarzeniu Centralę Monitorowania, która dokładnie rejestruje przebieg kary. O każdym takim fakcie natychmiast informowany jest również sędzia penitencjarny i zawodowy kurator sądowy.1
Podstawowym obowiązkiem skazanego odbywającego karę w ramach SDE jest pozostawanie w miejscu stałego pobytu lub w innym wskazanym miejscu w wyznaczonym czasie oraz przestrzeganie porządku prawnego. Sąd penitencjarny określa przy tym przedziały czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których skazany ma prawo się oddalić z miejsca stałego pobytu lub innego wskazanego miejsca, na okres nieprzekraczający 12 godzin dziennie, w szczególności w celu:
1) świadczenia pracy;
2) wykonywania praktyk religijnych lub korzystania z posług religijnych;
3) sprawowania opieki nad osobą małoletnią, osobą niedołężną lub chorą;
4) kształcenia i samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej;
5) korzystania z urządzeń lub zajęć kulturalno-oświatowych i sportowych;
6) komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem oraz wybranym przez siebie przedstawicielem, o którym mowa w art. 42 Kodeksu karnego wykonawczego;
7) komunikowania się z podmiotami, o których mowa w art. 38 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego (stowarzyszenia, fundacje, organizacje oraz instytucje, których celem działania jest pomoc w readaptacji skazanych, jak również kościoły i inne związki wyznaniowe oraz osoby godne zaufania);
8) utrzymywania więzi z rodziną lub innymi bliskimi osobami;
9) korzystania z opieki medycznej lub udziału w terapii;
10) dokonania niezbędnych zakupów.
Jeżeli w trakcie wykonywania kary zaistnieją szczególne okoliczności, ustalony przez sąd penitencjarny harmonogram może zostać zmieniony np. w sytuacji zmiany miejsca i godzin wykonywania pracy.
Gdzie złożyć wniosek?
Wniosek o udzielenie zezwolenia na odbywanie kary w SDE należy złożyć do wydziału penitencjarnego sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania (lub miejsca odbywania kary w przypadku osób, które już przebywają w zakładzie karnym). Wniosek powinien być tak skonstruowany, aby wykazać istnienie wszystkich niezbędnych do udzielenia zezwolenia warunków.
Podsumowanie:
Poza oczywistą korzyścią w postaci uniknięcia rygorów izolacji więziennej oraz pozostania w społeczeństwie, sumienne wykonywanie obowiązków nałożonych postanowieniem sądu penitencjarnego umożliwia skazanemu warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary. Powyższe nie dotyczy jednak sytuacji, gdy skazany odbywa zastępczą karę pozbawienia wolności.
Kluczem do uzyskania zezwolenia na odbywanie kary w SDE - podobnie jak opisanego w poprzednim wpisie odroczenia wykonania kary - jest logiczne i wyczerpujące uzasadnienie swoich twierdzeń oraz powołanie wiarygodnych dowodów (dokumenty, świadkowie, biegli itp.). Z doświadczenia wynika, iż im bardziej obszerny materiał dowodowy potwierdzający stanowisko i argumenty podniesione we wniosku, tym większe szanse na pozytywne jego rozpatrzenie przez sąd.
Jeżeli mają Państwo dodatkowe pytania związane z opisanym zagadnieniem, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Adwokacką Tomasz Waszkiewicz w Białymstoku.
adwokat Tomasz Waszkiewicz
1 http://www.dozorelektroniczny.gov.pl/?page_id=64